Με χαρακτηριστική καθυστέρηση έκατσα και είδα όλη την 4η σεζόν της σειράς σε μια καθισιά το περασμένο weekend - και ευτυχώς, γιατί στο βδομάδα-βδομάδα δεν ξέρω πώς θα άντεχα ανάμεσα σε ορισμένα επεισόδια (μετά το τέλος του 11ου, για παράδειγμα). Με full spoilers, ακολουθούν μετά το άλμα κάποιες σκόρπιες σκέψεις για μια συγκλονιστική σεζόν.
Στην αρχή κάπως ανησυχούσα - αν και το ανησυχούσα δεν είναι ακριβής λέξη. Ανυπομονούσα, περισσότερο, επειδή το Breaking Bad πάντα είχε αυτούς τους κύκλους απόδοσης, σαν γραφική παράσταση ημίτονου ένα πράγμα. Είχε κάποια διάσπαρτα σημεία καμπής, όπου καταλάβαινες γιατί τόσο καιρό σε κράταγε ήρεμο, σχεδόν σε λήθαργο. Απλά το φετινό set-up σε κάποια σημεία μου έμοιαζε περιττό. Το επεισόδιο 4x03 είναι νομίζω το χειρότερο επεισόδιο της σειράς, για παράδειγμα.
Σε κάποια φάση με χτύπησε. Μέσα από αυτά τα πρώτα επεισόδια της σεζόν, δίχως δράση, δίχως εξελίξεις, δύιχως τίποτα άξιο λόγου να συμβαίνει, θα έπρεπε να γίνει σαφές ένα πράγμα: Πως απογυμνωμένος από οτιδήποτε μπορεί να τον εντάξει σε ένα πλαίσιο, σε οποιαδήποτε συνθήκη δράσης, ο Walt White είναι ένας μπάσταρδος.
Η σταδιακή εξέλιξη του Walt σε Scarface, όπως είχε υποσχεθεί και ο δημιουργός Vince Gilligan στο mission statement της σειράς, είναι ανατριχιαστικά ακριβής, λεπτομερής, αληθοφανής στη διάρκεια των σεζόν. Σε μια σκηνή όπου ο Jesse έρχεται να τον αντιμετωπίσει ευθέως όταν νομίζει πως ο Walt δηλητηρίασε τον Brock, ο Walt ανταπαντά υπογραμμίζοντας πως ο Gus δεν έχει πρόβλημα να χρησιμοποιεί ακόμα και παιδιά για να πετύχει τους σκοπούς του. Και voila, στην τελευταία, jaw-dropping σκηνή της σεζόν, συνειδητοποιούμε πως έχει επέλθει η απόλυτη εξίσωση: O Walt έχει γίνει ακριβώς το είδος του μπαμπούλα που περιέγραφε.
Το ότι φτάσαμε να βλέπουμε αυτό τον χαρακτήρα να διαπράττει μια τέτοια φρικτή πράξη και να το δεχόμαστε ως πιθανό -για την ακρίβεια, ως περίπου φυσιολογικό- έχει να κάνει με πολύ περισσότερα από μια, φανταστική μεν, προοικονομία στην πλοκή του τελευταίου 1/3 της σεζόν. (Με τον Saul να ψάχνει στα τηλέφωνα τον Jesse, με τον χοντρό bodyguard -μου διαφεύγει το ονοματάκι του- να τον ψάχνει, με τον Walt να παίζει μπουκάλα με το περίστροφο και την κάμερα να στρίβει και να κοιτάει τη γλάστρα, με ένα σωρό άλλα μικρά πραματάκια.) Είναι μια σταδιακή πορεία πλήρους εξαγρίωσης ενός ανθρώπου, ενός οικογενειάρχη, ενός καθηγητάκου, που τώρα δολοφονεί αρχιμαφιόζους του καρτέλ χωρίς να το έχει σε τίποτα.
Η σειρά παίρνει τεράστιους πόντους για αυτή τη διαδικασία ηθικού στριπτίζ του πρωταγωνιστή της. Δεν στον παρουσιάζει ως έναν κοινωνιοπαθή υπερήρωα τύπου Vic Mackey, ή ως κακοποιού που όμως έχει και κανά πρόβλημα με το οποίο μπορείς να συνδεθείς ρε αδερφέ τύπου Tony Soprano, ή με κανάν πάμφτηνο και δειλό εξανθρωπισμό του τέρατος τύπου Dexter Morgan. Όχι. Το Breaking Bad σου δείχνει τον γείτονά σου που ανταλάσσετε τις βαριεστημένες καλημέρες ή τον βλέπεις να ποτίζει το γκαζόν ή να παρκάρει-ξεπαρκάρει το αμάξι του, και σου λέει, αυτός ο άνθρωπος, ο γείτονάς σου, ο φίλος σου, εσύ, κρύβει μέσα του αυτό το σκοτάδι. Όχι λίγο, δεν το ελέγχουμε, δε μιλάμε τώρα με σχετικότητες, δεν θα κουβεντιάσουμε για τα όρια του γκρίζου. Σου λέω, με κάθε βεβαιότητα, ότι ο άνθρωπος, από σύλληψής του, κρύβει μέσα του έναν Walt White.
Στην πορεία αυτή, προφανώς και έπρεπε να σκοτώσει τον Gus. Δηλαδή ήταν προφανές πού οδηγούσε η σεζόν - όχι ότι ενόχλησε σε τίποτα, mind you. Απλά δραματουργικά, είναι αυτό που βγάζει νόημα. Ο ήρωας πάντα χάνει την πατρική του φιγούρα πριν γίνει αυτό που πρόκειται να γίνει, ο villain καθαρίζει τον Don του. Στην πορεία της σεζόν ο Gus εξανθρωπίζεται. Εξηγείται, υπό μία έννοια. Η σειρά επιλέγει να πάρει αυτό τον meta χαρακτήρα και να τον αναλύσει. Meta όχι με την έννοια του Abed, αλλά με το ότι είναι πέρα από τα αφηγηματικά όρια που θέτει η σειρά, όπως ήταν για το Wire ο Omar ή ο Brother Mouzone ή όπως ήταν για το How I Met Your Mother o Barney (στις σεζόν που ακόμη ήταν μια καλή σειρά). Δηλαδή, χαρακτήρες που λειουργούν με άλλους κανόνες. Σε ένα σύμπαν με ένα άλφα σετ ρεαλιστικών κανόνων, αυτοί ήταν χαρακτήρες που έμοιαζαν να μην ανήκουν. Ο Barney ήταν φωναχτά sitcom χαρακτήρας. Ο Mouzone ήταν το καρτούν. Ο Omar υπερήρωας. O Gus είναι κάτι ανάμεσα στους δύο τελευταίους.
Όταν η σεζόν έκανε μια απότομη στροφή σε ένα κατά τα άλλα μετριο-ΟΚ επεισόδιο και μας έδειξε το 'origin' του Gus, κάπως μου κακοφάνηκε. Γιατί μαθαίνουμε τη γένεση αυτού του χάρτινου κομματιού πλοκής και awesomeness; Τι μας νοιάζει; Είναι εκεί, duh, για την πλοκή και για το awesomeness. (Αν σε αυτό το σημείο δεν μας τηλεγράφησε ο Gilligan την πρόθεσή του να σκοτώσει τον Gus ως το τέλος της σεζόν, δεν ξέρω τι άλλο θα έπρεπε να κάνει.) Αν υπάρχει κάτι που εξακολουθεί να μου κάθεται λίγο άσχημα στη σεζόν είναι τελικά αυτή η απόφαση, όμως παίζει το ρόλο της: Η σειρά επιλέγει να εξανθρωπίσει τον villain και όχι τον ήρωά της. Καθώς ο Walt γίνεται όλο πιο αδίστακτος, το δικό του show στέκεται σκεπτικό, και κοιτάει με συμπάθεια τον αιμοσταγή ναρκοβαρώνο που απειλεί να ξεκληρίσει οικογένειες και ξελαιμιάζει κόσμο "απλά για να κάνει ένα point".
Είπατε τίποτα για τα κιλά αρχίδια που κουβαλάει ο Vince Gilligan;
Το φοβερό είναι πως για τα δούμε όλα αυτά, ο Gilligan έπαιξε με τα genres με έναν τρόπο απολαυστικό. Πριν το καταλάβεις, η σεζόν είχε εξελιχθεί από ψυχολογικό θρίλερ σε τραγική περιπέτεια, είχαμε περίπλοκα σχέδια, προδοσίες, εξεζητημένα σχεδιασμένες δολοφονίες, παρακολουθήσεις, χαλασμός γινόταν. Έπαιξε spider-sense του Gus (στη σκηνή στο γκαράζ, στο τέλος του 4x12), κουδουνάκι-εκπυρσοκροτητής, το σχέδιο με την ανταλλαγή του πακέτου τσιγάρων του Jesse (χωρίς να ξέρεις, τότε, ότι το βλέπεις), την καταπληκτική σκηνή με τη δολοφονία του αρχιμαφιόζου με το δηλητήριο, τον Walt να κρύβει την οικογένειά του από τον Gus, και φυσικά το απίστευτο, τραβάω-τις-τρίχες-της-μύτης-μου-γιατί-έχω-ξεριζώσει-τις-υπόλοιπες συγκλονιστικό cliffhanger του 4x11 με τον Walt σαλεμένο πλήρως να κακαρίζει παρανοϊκά όταν διαπιστώνει πως η Skyler έχει πετάξει τα λεφτά σε ένα παντελώς βαρετό και ηλίθιο subplot που δε θα του επιτρέψουμε να μας χαλάσει την τελειότητα της σεζόν.
Όμως η σχέση του Walt με την οικογένειά του έχει ενδιαφέρον, διότι μιας κι εξαρχής έκανε ό,τι έκανε για να τους προστατέψει, τους έχει πλέον κατσικωθεί. Η παρουσία του έχει αρνητικά αποτελέσματα και για εκείνους: Ο γιος του μαθαίνει να μην εκτιμά πράγματα κάθε άλλο παρά δεδομένα (όταν του κάνει η μητέρα του δώρο ένα ξέξαστρο product placement αυτοκίνητο, κατεβάζει τα μούτρα λες και ήταν Χριστούγεννα και του έκαναν δώρο σεντόνια) και η Skyler υιοθετεί συμπεριφορές του (βασικά στέλνει στον Ted μπράβους να τον 'βοηθήσουν' να υπογράψει τη ρημαδοδιαταγή πληρωμής της εφορίας(*)).
(*Το επεισόδιο με το θάνατο του Ted είνα ένα από τα πιο αστεία που έχει κάνει η σειρά ως σήμερα, σε ένα από τα μπόλικα δείγματα και σε αυτή τη σεζόν πως -σε αντίθεση με πολλά Σοβαρά Δράματα- μπορεί να μην χάνει ποτέ το χιούμορ της σαν σειρά, όσο σκοτεινή κι αν γίνεται στην πορεία.)
Την ίδια ώρα ο Jesse αναπτυσσει μια απολαυστική bromance με τον Mike, κάτι που ξεκινάει σαν ένα αναμενόμενο αλλά και δόλιο σχέδιο του Gus και εξελίσσεται σε κάτι βαθιά αληθινό. Μέσα στο όλο ψέμα και την εξαπάτηση που αντιμετωπίζει από όλους τους ανθρώπους γύρω του, ο Jesse βρίσκει κάτι ελάχιστα, παράδοξα αληθινό, που τον γεμίζει. Το ότι καταφέρνει μέσα από αυτή την περίεργη διαδρομή να απεξαρτηθεί όχι μόνο από την πρέζα, αλλά κυριότερα από τον Walt. Ο Walt κάνει κακό στους ίδιους τους ανθρώπους που ξεκίνησε ώστε να βοηθήσει, αλλά ο Jesse έχει ελπίδα να σωθεί, γιατί δεν είναι 'του Walt', όσο κι αν η σειρά πήγε να μας τους πλασάρει έτσι αρχικά.
Φοβερό misdirection ήταν αυτό. Ο δασκαλάκος τα βρίσκει με τον μαθητάκο και οδεύουν μαζί. Μόνο που ούτε καν. Σε κάθε σεζόν, ο Walt σκοτώνει κι ένα διαφορετικό κομμάτι του Jesse. Αφήνει τη Jane να πεθάνει. Τον βάζει να τραβήξει σκανδάλη. Δηλητηριάζει ένα παιδί. Βάλτα δίπλα το ένα στο άλλο: Αυτοί οι δύο άνθρωποι δεν είναι το ηρωικό δίδυμο μιας σειράς, που ακολουθούν 'κοινή πορεία γεμάτη εμπόδια'. Είναι εχθροί. Antagonists. Είναι για την ακρίβεια η κεντρική μάχη της σειράς. Κι αν ο Walt είναι villain, αυτό δε μπορεί παρά να σημαίνει πως ο ήρωας αυτής της ιστορίας είναι ο Jesse.
Τώρα, μετά το εντυπωσιακό season finale και τον (ταιριαστά καρτουνίστικο και over-the-top θάνατο του απολαυστικά arch) Gus, ο Walt και ο Jesse βλέπουν να απλώνεται μπροστά τους κάτι σαν λευκή επιταγή. Δεν έχω ιδέα αν θα βαδίσουν μαζί, και πώς. Τι ρόλο θα παίξει ο 'cool θείος' Hank. Αν, δίχως κάποιον εξωτερικό παράγοντα να μπαίνει ανάμεσά τους, ο Walt και ο Jesse θα τα βρουν οριστικά. Αν, πότε, πώς θα μάθει όλα τα ένοχα μυστικά του Walt ο Jesse. Τι θα γίνει με την οικογένεια των Whites. Όλα αυτά θα απαντηθούν στην τελευταία σεζόν.
Αλλά αν τελικά όλη αυτή η πορεία ήταν κάπως προδιαγεγραμμένη και αναμενόμενη όσο αφορά στον Walt, αυτό που θα περιμένω με αγωνία καθώς η σειρά βαδίζει στο ηλιοβασίλεμα, είναι να δούμε τι arc σκοπεύει να σχηματίσει για τον Jesse. Πάντως το ότι αυτή, η 4η και προτελευταία, σεζόν ήταν η πιο ουσιαστική, η πιο μεστή, η πιο σκοτεινή, πιο θαρραλέα, συγκλονιστική, σκληρή, συναρπαστική, στοχευμένη όλων ως τώρα, μπορεί μόνο να λέει πως εδώ έχουμε τη σειρά ενός φοβερού δημιουργού που ξέρει πολύ καλά όχι μόνο τι θέλει να πει, αλλά και τον καλύτερο τρόπο για να το κάνει.
Στέκομαι με απόλυτο σεβασμό απέναντι στον Vince Gilligan και αυτό το φετινό αριστούργημα που μας παρέδωσε.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου