Τον γνωρίσαμε σαν Starburns στο background της καλύτερης κωμωδίας της εποχής μας, αλλά ο Dino Stamatopoulos είναι τόσα περισσότερα από αυτό. Είναι ηθοποιός, είναι σεναριογράφος, είναι παραγωγός, και τώρα πλέον συνιδρυτής ενός animation studio - αν θυμάσαι το αντίστοιχο επεισόδιο του Community θα ξέρεις τι να περιμένεις.
Μιλήσαμε τηλεφωνικά για λογαριασμό του τελευταίου τεύχους του περιοδικού Esquire (εξώφυλλο Zach Galifianakis) και η κουβέντα μας ξεκίνησε από το Community αλλά γρήγορα επεκτάθηκε σε όλη τη βιομηχανία, στον Conan και τον Letterman, στο animation, σε εκείνη τη φορά που του μίλαγε για γκόμενες ο Iggy Pop, στη σχέση του με την Ελλάδα, αλλά και σε μια γενικότερη συζήτηση γύρω από το τι σημαίνει να γράφεις τηλεοπτική κωμωδία - και πώς να το κάνεις με τρόπο που νικάει το χρόνο.
~~~
Πού σε πετυχαίνω;
Στην άλλη μου δουλειά. Δεν είμαι στο Community, έχω μια σειρά στο Cartoon Network, στο Μπέρμπανκ.
Πού βρίσκεσαι όταν δουλεύεις στο Community;
Στο Λος Άντζελες, στα στούντιο της Paramount.
Οπότε μοιράζεις το χρόνο σου όταν γυρίζεται κι αυτό;
Ναι, συνήθως για το Community πηγαίνω δυο μέρες τη βδομάδα και βοηθάω στο γράψιμο και παίζω τον Starburns όποτε με χρειάζονται.
Κάνεις διάφορα πράγματα στη σειρά, μεταξύ των οποίων και γράψιμο. Και βασικά μαζί με τον Dan Harmon έγραψες το αγαπημένο μου επεισόδιο του 2010.
Το animation;
Ναι.
Λοιπόν, αυτό το επεισόδιο γυρίστηκε επειδή κάποιος από το NBC είπε στον Dan Harmon “Γιατί δεν κάνετε ένα animation επεισόδιο;” και ο Dan εντυπωσιάστηκε και μόνο που το πρότειναν. Είχαμε μόλις ανοίξει ένα στούντιο animation, ο Dan, εγώ και άλλοι δύο συνάδελφοι, όπου κάνουμε αυτό το είδος του stop-motion animation. Οπότε μιλήσαμε, και μας είπε ο Dan ότι ήθελε να γυρίσουμε κάτι τέτοιο, το συντονίσαμε, και εγώ έγραψα το πρώτο draft του σεναρίου μέσα σε κάτι σαν τρεις μέρες. Τελικά το γράψαμε μαζί, ο Dan δούλεψε πολύ πάνω στο σενάριο, και εν τέλει ολοκληρώθηκε πάρα πάρα πολύ γρήγορα, δεδομένου ότι ήταν και animation κιόλας.
Δε μοιάζει με κάτι που έγινε βιαστικά, πάντως.
Ναι, και ο σκηνοθέτης ο Duke Johnson ήταν φοβερός. Έχει γυρίσει και κάποιες άλλες από τις stop-motion σειρές που έχω κάνει.
Είχατε κάποια συγκεκριμένη έμπνευση για την ιστορία εκείνου του επεισοδίου;
Μιλήσαμε πολύ για ορισμένα πράγματα, ο Dan επέμενε πολύ σχετικά με το ότι έπρεπε η ιστορία να είναι κομμάτι του πραγματικού κόσμου, έπρεπε να μπορεί να εξηγηθεί, δε μπορούσε να είναι απλά μια ιστορία φαντασίας όπου ξαφνικα όλοι θα ήταν animated. Έπρεπε να υπάρχει εξήγηση για το τι συνέβαινε παράλληλα στον πραγματικό κόσμο, και η πιο λογική σκέψη ήταν πως κάτι συνέβη στον Abed, ο οποίος πάντα κάνει αναφορές σε τηλεοπτικές σειρές και διαφορετικά είδη. Οπότε δουλέψαμε προς αυτή την κατεύθυνση. Η πρόκληση ήταν να δούμε πώς αυτό θα μεταφραζόταν σε ένα ολόκληρο σενάριο, και το τι συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο, τι βλέπουν στην πραγματικότητα οι χαρακτήρες όσο εμείς βλέπουμε ό,τι βλέπει ο Abed.
Βγάζει νόημα, δεδομένου του πόσο προσέχει η σειρά το continuity και τους χαρακτήρες.
Ναι, ο Dan έχει εμμονή με το να προσέχει οι χαρακτήρες πάντα να είναι πιστοί στον εαυτό τους.
Εσύ κυρίως γράφεις ή φροντίζεις και για άλλα πράγματα στην παραγωγή;
Εγώ κι ο Dan γνωριζόμαστε χρόνια, αράζουμε σε μπαρ, πίνουμε και μιλάμε. Όταν είχε χρειαστεί, του είχα δώσει κι εγώ δουλειά, και τώρα που έκανε αυτή τη σειρά ήθελε να τον βοηθήσω με το γράψιμο. Επειδή είχα τις δικές μου σειρές εγώ δε μπορούσα να δώσω πάνω από δυο μέρες τη βδομάδα, οπότε μου έδωσε κάποιο είδος ειδικού credit, όπου απλά έρχομαι και βοηθάω εδώ κι εκεί, σε ό,τι χρειαστεί.
Γενικά δεν έχεις σταματήσει να δουλεύεις χρόνια τώρα.
Ναι, ήμουν πάντα πολύ τυχερός. Και βασικά υπάρχει μια αστεία ιστορία. Όταν ήμουν στο Ben Stiller Show, με είχαν ψάξει από το Married with Children για να πάω εκεί, και αν πήγαινα θα μου έδιναν κι ένα μεγάλο development deal για να ξεκινήσω και άλλες σειρές δικές μου. Αλλά δε με ενδιέφερε να γράψω για το Married with Children, κι όμως εκείνοι επέμεναν. Σε κάποια φάση αναρωτήθηκα για ποιο λόγο με θέλανε τόσο πολύ, και αργότερα έμαθα ότι ήταν επειδή ήμουν Έλληνας. Είχαν πει πως “Το όνομά σου είναι τόσο ελληνικό και έχουμε μόνο αμερικάνους σεναριογράφους αυτή τη στιγμή. Χρειαζόμαστε κι άλλες εθνικότητες.” Το είπα αυτό στον πατέρα μου, ο οποίος δεν πίστευε ότι θα έβρισκα ποτέ δουλειά στο Χόλιγουντ, και τρελάθηκε. Για το γεγονός δηλαδή πως το ότι ήμουν Έλληνας όντως με βοήθησε.
Ο πατέρας σου ήταν Έλληνας πρώτης γενιάς;
ΟΛΟΙ είναι Έλληνες! Ο παππούς και η γιαγιά μου είναι από την Ελλάδα, ο πατέρας μου γεννήθηκε κοντά στα Καλάβρυτα, και οι γονείς της μητέρας μου είναι από την Κεφαλονιά. Εγώ ήρθα πέρσι. Ο πατέρας μου πέθανε πριν 8 χρόνια και ήταν η πρώτη φορά που πήγα και επισκέφθηκα την οικογένειά του. Ήταν μια πολύ λυτρωτική εμπειρία. Συνειδητοποίησα ότι θρηνούσα για το θάνατό του όλα αυτά τα 8 χρόνια και έκανα κάτι σαν τη δική μου προσωπική κηδεία γι’αυτόν. Μιλήσαμε για τη ζωή του, για τα παιδικά του χρόνια, ήταν απίστευτο. Κάπως σα να με έσωσε όλο αυτό από το σκοτάδι.
Και αυτή ήταν η πρώτη φορά που ήρθες στην Ελλάδα;
Ναι, γεννήθηκα στο Σικάγο.
Πότε ξεκίνησες να δουλεύεις;
Είμαι στη βιομηχανία από το 1992, οπότε αυτό σημαίνει... 20 χρόνια σχεδόν.
Τι θυμάσαι με χαρά;
Λοιπόν, περνάγαμε πολύ ωραία στον Conan. Και είμαι πολύ περήφανος για το Mr. Show κι ας μην ήταν δική μου σειρά, κι ας ήμουν εκεί απλά για να διευκολύνω το όραμα κάποιου άλλου. Είμαι πολύ περήφανος για τις σειρές που έχω κάνει εγώ για το Adult Swim, τις οποίες ελάχιστοι άνθρωποι έχουν δει. Είχα μια σειρά που λεγόταν Moral Orel, που μου άρεσε πολύ η κατεύθυνση που πήρε στην 2η και κυρίως στην 3η σεζόν της. Πολύ σκοτεινή και σοβαρή.
Οι πιο καλές σειρές ούτως ή άλλως βρίσκουν τα πατήματά τους στη 2η σεζόν, όπως και το Community εξάλλου.
Ναι, κάθε φορά στο τέλος της σεζόν ο Dan λέει πως δεν έχει ιδέα τι θα κάνει του χρόνου, αλλά όταν δεις τα επεισόδια μαζεμένα νομίζω βγαίνει κάτι πολύ δεμένο. Και έχει ήδη μια ιδέα για το τι θα γίνει στην 3η σεζόν, αλλά δεν θέλω να πω τίποτα! Αλλά ναι, οι πιο πολλές σειρές όντως βρίσκουν τους εαυτούς τους και γίνονται καλύτερες, το πρόβλημα είναι ότι οι πιο πολλές σειρές γίνονται πιο αστείες στη 2η και 3η σεζόν τους, ενώ οι δικές μου γίνονται λιγότερο αστείες και πιο σοβαρές και σκοτεινές και ενοχλητικές.
Η κωμωδία γενικώς είναι πρόκληση, φαντάζομαι ας πούμε ότι θα είναι εύκολο πολλές φορές απλά να κάνεις χιούμορ αναφορών.
Ναι, νομίζω ότι το Ben Stiller Show, που ήταν η πρώτη σειρά στην οποία δούλεψα, δεν είναι ούτε καν όσο αστεία θεωρήθηκε ότι είναι. Ο κόσμος την έβρισκε πολύ πιο αστεία όταν πρωτοβγήκε από όσο τώρα. Και το ήξερα ότι θα είχε αυτό το πρόβλημα. Πολλά από τα επεισόδια και τα σκετσάκια είναι υπερβολικά τοπικά και απαιτούν υπερβολική γνώση αυτού που παρωδούσαμε, ώστε να είναι αστεία.
Είναι αυτό κάτι που μπορείς να καταλάβεις καθώς το γράφεις;
Εγώ μπορώ. Είμαι πολύ ευαίσθητος σε αυτό που αποκαλούμε ‘Evergreen joke’, το αστείο που θα είναι αστείο για πάντα, και σε σειρές που κάνουν απλά τοπικό, επίκαιρο χιούμορ. Δε μου αρέσει το επίκαιρο χιούμορ, εκτός αν γίνεται με έναν πολύ ευρύ τρόπο. Νομίζω το Mr. Show έπιανε τη γεύση, την αίσθηση της εποχής, αλλά το έκανε με τόσο σαχλό τρόπο που δούλευε. Οι Monty Python έκαναν το ίδιο πράγμα. Το ανόητο θα είναι πάντα αστείο. Έχει να κάνει με τους ανθρώπους και το πώς σκέφτονται, αντί να αφορά συγκεκριμένες περιστάσεις και συγκεκριμένα πράγματα που έχουν συμβεί.
Υπάρχει παρόμοια συζήτηση και για το Community, επειδή είναι τόσο βασισμένο στην ποπ κουλτούρα επίσης. Αλλά νομίζω το κάνει με έναν τέτοιο τρόπο, που αν εξωγήινοι έβρισκαν τα DVD σε 100 χρόνια, θα μπορούσαν να καταλάβουν τα αστεία.
Έτσι νομίζω... Παρωδεί στυλ, αλλά δεν είναι πάντα συγκεκριμένο σε στιγμές. Και όταν ακόμα το κάνει αυτό, είναι αρκετά αστείο και σαχλό, που γλιτώνει. Έχω δει κόσμο να γράφει για το Community κάτι του στυλ “ναι, αυτό το επεισόδιο ήταν πολύ αστείο, αλλά τι παρωδούσε;” Και δεν παρωδούσε τίποτα! Σαν το επεισόδιο με το τραμπολίνο, που όλοι ήταν σε φάση “ποια ταινία ήταν αυτή;” Ε, δεν ήταν καμία. Ήταν 20, 30 ταινίες.
Wow, είχα την ακριβώς ίδια αντίδραση όταν είδα εκείνο το επεισόδιο. Προσπαθούσα διαρκώς να καταλάβω τι παρωδούσε.
Ναι, δανειζόταν ευρύτερα, με έναν πολύ διασκεδαστικό τρόπο.
Πώς συγκρίνεται με το να γράφεις σε ένα show σαν του Letterman ή του Conan;
Δεν έχω δει Conan ή Letterman εδώ και χρόνια, αλλά όταν ξεκίνησα να δουλεύω στον Conan το show του δεν είχε ξεκινήσει καν. Ήμουν μέλος του πρώτου staff, οπότε ήταν κάτι πολύ διασκεδαστικό και πολύ τρομακτικό. Θέλαμε να πάει πολύ καλά και κάθε βδομάδα ήταν διαρκώς “θα ανανεωθούμε; θα έρθουμε και την άλλη βδομάδα;” Δεν ξέραμε τίποτα. Αλλά είχαν όλα να κάνουν με την κωμωδία. Επειδή ο Conan ακόμα έψαχνε την τηλεοπτική του περσόνα, στηριζόταν πολύ έντονα στα αστεία που γράφαμε, υπήρχαν 4-5 σκετσάκια σε κάθε επεισόδιο. Και δουλεύαμε συχνά μέχρι τις 3 ή 4 το πρωί. Ήταν πολύ διασκεδαστικό, ήμουν νέος, δεν είχα παντρευτεί, ζούσα στη Νέα Υόρκη, ήταν πολύ συναρπαστικό.
Και πώς βρέθηκες στον Letterman;
Μετά από κανά χρόνο ένιωσα πως είχα καεί, χρειαζόμουν ένα διάλειμμα. Και μετά, αντί να επιστρέψω στον Conan θέλησα να δοκιμάσω κάτι καινούριο. Είχα μεγαλώσει βλέποντας Letterman στα ‘80s και ήταν ο ήρωάς μου. Ήξερα πως το show δε θα ήταν πια το ίδιο, αλλά ήθελα απλά να πάω να δουλέψω γι’αυτό και να δω πώς θα ήταν η εμπειρία. Δυστυχώς ήταν μια πολύ κακή στιγμή για να δουλεύεις στον Letterman, γιατί προσπαθούσε πολύ σκληρά να φτάσει τις θεαματικότητες του Jay Leno. Έκανε λοιπόν διαρκώς χιούμορ επιθεώρησης, επίκαιρο χιούμορ, αστεία με τον Bill Clinton - εγώ δε ήθελα να το κάνω αυτό. Έγραφα δικό μου σενάριο στο δωμάτιο των συγγραφέων γιατί είχα πέσει σε κατάθλιψη. Κάποια στιγμή είπαν, “πρέπει να γράψεις μια top ten list” αλλά τα αστεία μου ποτέ δεν κατέληγαν στην top ten list επειδή ήταν όλα τους καρτουνίστικα, ανόητα αστεία. Κάθισα μια μέρα και αποφάσισα ότι θα γράψω τα χειρότερα αστεία με τον Bill Clinton που μπορείς να γράψεις, ξέρεις, αστεία τύπου “ο Clinton τρώει χάμπουργκερ”. Έγραψα δέκα τέτοια και τα εφτά κατέληξαν στη λίστα. Ήταν άθλια, άθλια αστεία! Αλλά αυτό χρειαζόταν. Επίκαιρο χιούμορ, γραμμένο με φόρμουλα. Οπότε ναι, καμία σχέση με όταν ήμουν στον Conan. Έφυγα μετά από κανά δίμηνο και πήγα να δουλέψω στο Mr. Show αμέσως μετά, το οποίο ήταν μια τεράστια ανάσα φρέσκου αέρα.
Το animation πότε μπήκε στη μέση;
Έγραφα αστεία με animation και για το Ben Stiller Show, αλλά κόπηκε νωρίς οπότε κανένα δεν παίχτηκε. Κάποια τα χρησιμοποίησα μετά στον Conan. Γενικά πάντα με ενδιέφεραν τα καρτούν, κι ένας από τους λόγους που δούλεψα στον Conan ήταν ότι ο Robert Smigel -που ήταν τότε ο επικεφαλής των σεναριογράφων-, ο Conan κι εγώ, μεγαλώσαμε όλοι με παιδικά του Σαββάτου και είχαμε παρόμοιες ευαισθησίες. Μας άρεσε να λέμε πως γράφαμε σκετσάκια που θα άρεσαν σε μεγάλα μωρά. Οπότε ναι, πάντα με ενδιέφερε, και σε κάθε show που έχω δουλέψει προσπαθώ να βάζω μέσα καρτούν με κάποιο τρόπο. Μάλιστα άκουσα πως ο Letterman είχε κουραστεί τόσο πολύ από το ότι πρότεινα πάντα καρτούν και σκετσάκια, που με έλεγε cartoon boy. Τύπου πίσω από την πλάτη μου, ότι με μισούσε δηλαδή.
Και μετά προέκυψε το Cartoon Network.
Ναι, με προσέγγισαν, νομίζω ο Robert Smigel τους είπε για μένα. Κάνει τα καρτούν για το Saturday TV Funhouse. Με προσέγγισαν λοιπόν, και τους είπα μια ιδέα. Την είχα πρωτογράψει, για την ακρίβεια, για τον Iggy Pop, όπου θα έπαιζε ένα 12χρονο αγόρι. Επειδή τον είχα δει σε live και χοροπήδαγε στη σκηνή σα να ήταν 12 χρονών! Μάλιστα τον γνώρισα κιόλας στη Νέα Υόρκη, σε μια μικρή καφετέρια, και προσπαθούσα να του εξηγήσω το σενάριο. Αλλά πέρναγαν συνεχώς γυναίκες τριγύρω και αυτός απλά χάζευε, και σε μια φάση του λέω “ακούς οτιδήποτε σου έχω πει;” και αυτός μου κάνει “σόρι, σόρι ρε φίλε, αλλά έχει τόσο μουνί εδώ γύρω, δε μπορώ να το πιστέψω!” Οπότε ναι, σε εκείνο το σημείο υπέθεσα πως δε θα λειτουργήσει αυτή η ιδέα και άφησα το σενάριο στην άκρη. Δέκα χρόνια αργότερα το έγραψα ξανά, ως καρτούν. Κι έτσι δημιουργήθηκε το Moral Orel.
Τι παραπάνω δυνατότητες σου προσφέρει το να γράφεις για animation;
Έχεις την ελευθερία να κάνεις ό,τι θες. Γενικά εγώ δεν έχω αυτό τον σένσορα μέσα στο κεφάλι μου που λέει ότι κάτι είναι πολύ βρώμικο ή πολύ φρικτό. Απλά γράφω ό,τι βρω αστείο. Πολύ συχνά κάποιος μου λέει “δε μπορείς να το κάνεις αυτό”. Με το animation, έχεις την ευκαιρία να κάνεις όλα αυτά τα πράγματα - που ας πούμε ένα μικρό αγόρι δε μπορεί όντως να κάνει. Έγραψα ας πούμε ένα επεισόδιο του Moral Orel όπου γκαστρώνει γυναίκες απλώς και μόνο γιατί δε θέλει να αφήσει το σπέρμα του να πάει χαμένο με τον αυνανισμό. Δε μπορείς να το κάνεις αυτό με ένα αληθινό μικρό αγόρι!
Φαντάσου το όμως.
Καλά, με το αληθινό αγόρι θα ήταν απίιιιστευτο!! Απλά, ξέρεις, δε θα με άφηναν ποτέ να το κάνω.
Ναι, μπορώ να δω γιατί.
Πίστεψέ με, αν μπορούσα να το κάνω, θα ήταν φοβερό. Αλλά τότε ο κόσμος θα με κρεμούσε από τα πόδια.
Σκέφτηκες ποτέ να τα παρατήσεις;
Ε, μετά την 11η Σεπτεμβρίου ήταν ζόρικα τα πράγματα, γιατί δεν ξεκίναγαν πολλές καινούριες σειρές, πολλές κόπηκαν, ήταν γενικά πιο δύσκολο να βρεις δουλειά, και είχα μια κόρη 3 ετών, οπότε πήρα μια-δυο δουλειές που δεν θα είχα δεχτεί υπό κανονικές συνθήκες. Για τα λεφτά, βασικά. Και μου το είχαν ξεκαθαρίσει, “Θέλουμε το χιούμορ του Dino!” αλλά φυσικά πήγα εκεί και δεν ήθελαν καθόλου το χιούμορ του Dino. Οπότε ναι, ήταν μερικές στιγμές εκεί, γύρω στο 2002-2003 που ήταν δύσκολες. Δούλεψα με πολύ καλούς ανθρώπους, και αστείους, αλλά τα είδη των shows δεν είχαν την ποιότητα που είχα συνηθίσει.
Αλλά τώρα κάνεις το Community, οπότε εντάξει.
Ναι, ναι! Κάνω το Community, και κάνω και τη δική μου σειρά στο Cartoon Network, το Mary Shelley’s Frankenhole, που είχε πέρσι μια πρώτη σεζόν και τώρα είμαστε στο μέσο των γυρισμάτων της δεύτερης, στο καινούριο μας στούντιο. Η 2η σεζόν θα είναι πολύ διαφορετική από την 1η. Και το animation θα μοιάζει πολύ με το Χριστουγεννιάτικο επεισόδιο του Community, αλλά λίγο πιο κοντά στο στυλ γερμανικού εξπρεσιονισμού. Θα μοιάζει απίστευτο.
Θα το τσεκάρω οπωσδήποτε. Δεν το ξέρουμε εδώ.
Ούτε εδώ! (γελάει)
Σκέψου πως ούτε το Community παίζεται στην Ελλάδα.
Α, περίμενε, δεν παίζεται καθόλου;
Όχι, ελπίζω κάποια στιγμή να το βγάλει κάποιος.
Και πώς το βλέπεις εσύ;
Βασικά... ε, κατεβάζω τα επεισόδια. Αλλά έχω αγοράσει 3 φορές το DVD της 1ης σεζόν, οπότε--
Γιατί το αγόρασες 3 φορές;!
Μία φορά το πήρα για μένα, και άλλη μία το πήρα για δώρο.
Και την τρίτη;
...απλά για να το έχω σε περίπτωση που χρειαστεί.
Wow! ΟΚ, σίγουρα έχεις κάνει το κομμάτι σου.
Ναι, λατρεύω τη σειρά. Να πεις στον Dan και στους συνεργάτες του ότι έχουν μια μικρή αλλά πολύ παθιασμένη ομάδα φανατικών στην Ελλάδα.
Θα το τουητάρω αμέσως!
.
