Lost: This is the End

Έχω deja vu. Δεν το κάναμε ήδη το ίδιο ακριβώς πράγμα όταν τελείωσε το Battlestar Galactica;

Σε κανένα σημείο στη διάρκεια του Lost δεν υπήρξα ο πιο ένθερμος φαν της σειράς (εκτός ίσως από την 1η σεζόν που την είχα θεωρήσει κάτι σαν τη Δευτέρα Παρουσία του τηλεοπτικού θεού) αλλά πάντα πίστευα δίχως την παραμικρή αμφιβολία ότι στο τέλος θα ανταμείψει. Το βάσιζα στον τρόπο που όλα τα season finale ήταν λιγότερο ή περισσότερο καλά επεισόδια, το βάσιζα στο πώς η επαναστατική δομή της αφήγησης που υιοθέτησε η σειρά οδηγούσε σε διαρκή level ups και αλλαγές της συζήτησης, με τρόπο που έμοιαζε υπολογισμένος και άφηνε να φανεί πως οι άνθρωποι ξέρουν "πού το πάνε". Το είχα πιστέψει: Οι Cuse & Lindelof ήξεραν εδώ και χρόνια πώς τελειώνει η ιστορία τους, και τα είχαν όλα (ή τα σημαντικά, έστω) υπολογισμένα.

Φαίνεται τελικά, οι άνθρωποι όχι μόνο δεν είχαν την παραμικρή ιδέα τι στα κομμάτια συμβαίνει στο show τους, αλλά συνέχιζαν θρασύτατα (με θετική χροιά το λέω αυτό, γιατί χρειάζεται το αφηγηματικό θράσος) να προσθέτουν διαρκώς το ένα ξεκάρφωτο στοιχείο πάνω στο άλλο. Βάλε αυτό, βάλε κι εκείνο, δώσε λίγη Dharma, πρόσθεσε time travel, χώσε γυναίκες που δε μπορούν να γεννήσουν, βάλε κάτι ιθαγενείς others, διώξε τους χαρακτήρες από το νησί, φέρτους πίσω, κάνε, δείξε. Αλλά σε μια φάση πρέπει να ξέρεις πώς να φρενάρεις. Να διαλέξεις κάτι και να μείνεις με αυτό, κι όχι διαρκώς να αλλάζεις συζήτηση λες και είχες ποτέ την παραμικρή ιδέα ποιο είναι το point σου.

Το Lost θα καταγραφεί στα χρονικά ως η πρώτη σειρά που χαρακτήρισε και χαρακτηρίστηκε ουσιαστικά από το internet, το απόλυτο show της διαδραστικής εποχής. Μόνο που αυτό τελικά σήμαινε κάτι άλλο από αυτό που νομίζαμε -ή θέλαμε να νομίζουμε. Σημαίνει πως η σειρά γραφόταν από το κοινό της, ή μάλλον για την ακρίβεια, γραφόταν από την λογική άρνηση του συνόλου των σκέψεων του κοινού της. Οι Cuse & Lindelof όντας υπερβολικά aware για την παραμικρή σκέψη του τελευταίου ασήμαντου θεατή (δηλαδή του καθενός από εμάς) άφησαν την θέλησή τους να μας εκπλήξουν, να φέρει τη σειρά σε αδιέξοδο. Όταν απλώς στρίβεις αλλού από εκεί που ο άλλος περιμένει να στρίψεις, απλώς και μόνο επειδή ξέρεις ότι το περιμένει- δε σημαίνει ότι από την άλλη υπάρχει όντως δρόμος, σωστά;

Lost: Μπροστά στα μάτια μας η απόλυτη απόδειξη του πώς ο παρατηρητής αλλοιώνει εκείνο το οποίο παρατηρεί.

Και τελικά, έχοντας ακολουθήσει το δρόμο τους μέσα από δαιδαλώδεις λαβυρίνθους που οι ίδιοι έγραψαν για τους εαυτούς τους, το γύρισαν τελικά σε αυτό που αποδεικνύεται το απόλυτο get out of jail free card της τηλεοπτικής εποχής μας, εκείνο το μιαρό "It's the characters, stupid" που μας είχε μάθει πέρσι ο Ron Moore. Ξεχνώντας τα βασικότερα των στοιχείων συγγραφής σεναρίου, και συνειδητοποιώντας ότι σε επίπεδο πλοκής είναι αδύνατον να παραδώσουν κάτι ικανοποιητικό, οι Cuse & Lindelof μας οδηγούν σε μια τελευταία παρτίδα της διάσημης πλέον τακτικής τους, στην ύστατη "αλλαγή συζήτησης". Και αυτή τη φορά η συζήτηση, το απόλυτο misdirection, είναι το λογικοφανές αλλά απολύτως ψευδές δίλημμα "πλοκή ή χαρακτήρες;", λες και μια σωστή ιστορία δεν αφορά εξίσου και στα δύο.

Ξαφνικά λοιπόν, μετά από 5 σεζόν γεμάτες σε κάθε τους αραχνιασμένη γωνιά με στοιχεία, με ερωτήματα, με μικρές ετοιμοθάνατες μυθολογίες, θυμηθήκαμε ότι "It's the characters, stupid." Φαντάσου το λίγο: Μετά από ένα χρόνο μανιώδους αναζήτησης του δολοφόνου της Lilly Kane, η πρώτη σεζόν της Veronica Mars να έληγε με τον Logan να αγκαλιάζεται αδερφικά με τον Duncan και τη Veronica να μας αφηγείται από τη μετά θάνατον ζωή "τελικά, όποιος κι αν ήταν ο δολοφόνος, σημασία έχει ότι όλοι εδώ καταλήγουμε."

Συγγνώμη κιόλας, αλλά αυτά είναι βλακείες.

Δεν είμαι καθόλου αντίθετος στο πνευματικό στοιχείο, αλλά αυτό στο οποίο είμαι αντίθετος είναι το κακό storytelling. Κοινώς, το τέλος του Lost, αυτά τα φρικτά τελευταία 15 λεπτά, θα ήταν ίδια κι απαράλλαχτα οτιδήποτε κι αν είχε συμβεί στις 6 σεζόν που μεσολάβησαν. Γαμάτο ε; Όλοι θα πεθάνουμε, αργά ή γρήγορα. (Βαθύ.) Και αν η μετά θάνατον ζωή υπάρχει τότε ναι, ΟΚ, όλοι θα έχουμε μια ολόκληρη αιωνιότητα μέχρι να αποδεχτούμε το τέλος μας, οπότε αργά ή γρήγορα θα συμβεί κι αυτό. Οπότε τι ακριβώς συνέβη στο τέλος του Lost; Πώς αυτό το φινάλε είχε την παραμικρή σημασία για οτιδήποτε συνέβη ποτέ, στη σειρά ή στη ζωή μας; Το τέλος του Lost καθιστά ολόκληρη τη σειρά besides the point.

Αλλά δε θέλω να εστιάσω στην τελευταία σκηνή. Γιατί ναι, μπορεί έτσι ουσιαστικά το 50% της 6ης σεζόν να καθίσταται παντελώς ανούσιο -και με τη βούλα πλέον-, και μπορεί να καθιστά δραματουργικά ανάπηρη όλη τη σειρά, λήγοντάς την με κάτι που είναι παντελώς ασύνδετο με ό,τι βλέπαμε για 6 χρόνια, αλλά έτσι θα τη γλίτωνε ό,τι είχε προηγηθεί.

Πώς λοιπόν έφτασε στο τέλος η ιστορία στο νησί; Βασικά τα πάντα ήρθαν να κρεμαστούν πάνω σε μια σεναριακή ιδέα που οι συγγραφείς εισήγαγαν 2 επεισόδια πριν το τέλος μιας σειράς 6 χρόνων (πρώτο fail), και η οποία είναι εξής: Το νησί, που λέτε, είναι ένας "φελός" που κρατάει παγιδευμένη τη "δύναμη" που θα φέρει το τέλος του κόσμου. Ή μάλλον όχι, μισό, το νησί είναι ένας φελός, που όντως κρατάει παγιδευμένη τη δύναμη. (δεύτερο fail) Σοβαρά τώρα; Είπε ένας συγγραφέας αυτή τη φράση σε έναν άλλον και δεν πήρε μια μούντζα σαν απάντηση;

Ποια δύναμη είναι αυτή; Τι κάνει; Ποιος ξέρει! Ποιος νοιάζεται! Είναι ένα... φως. Που αν σβήσει θα απελευθερωθεί ο Smokey στον κόσμο. Το οποίο βέβαια δε θα ήταν ποτέ πρόβλημα μιας κι ο Smokey δεν ξέρει πού είναι αυτό το φως αν δεν τον οδηγήσει σε αυτό ο προστάτης του νησιού. Λεπτομέρειες. Τι παίζει λοιπόν με το φως; Να, θα σας εξηγήσω. Αν κάποιος βγάλει το φελό, τότε το φως σβήνει και ο Smokey είναι ελεύθερος να φύγει. Με τη διαφορά ότι αν το φως σβήσει τότε ο Smokey παύει να είναι Smokey και είναι ένας απλός άνθρωπος. Άρα το πρόβλημα ήταν ότι...;

Και επίσης σε κάτι σχετικό, ο Desmond ήταν απαραίτητος επειδή...; Και ο Smokey αρχικά ήθελε να τον σκοτώσει επειδή...; Και ο Widmore ηλεκτρόλουσε τον Desmond επειδή έτσι... τι; Απέκτησε συναίσθηση του afterlife; Huh; Αφού έτσι κι αλλιώς ο Charlie ήταν εκείνος που τον ξύπνησε. Ειλικρινά, είναι λες και ακόμα και το sideways universe δεν ήξεραν τι είναι μέχρι τα τελευταία επεισόδια. Αλλιώς τι δουλειά είχε το βυθισμένο νησί στο πρώτο πλάνο της σεζόν; Και τι "πέτυχε" ακριβώς ρε Juliet;

Και για να έχουμε και καλό ερώτημα, οι 'Κανόνες' από πού προήλθαν; Και πώς ξέρουμε ότι ισχύουν; Θεματικά, μια σαλάτα και μισή. Μια σειρά σπαταλημένη στο επιστήμη v. πίστης (δίλημμα έτσι κι αλλιώς νηπιακά απλοϊκό) και η οποία τελικά κρίνει σοφό να δώσει τελεσίδικη απάντηση. Κανένας σκεπτικισμός. Όλα ένα πεπρωμένο. Όλα μια αόριστη πίστη. Όλα παραδομένα στη βεβαιότητα του afterlife, αυτού του τελευταίου 15λέπτου, στη βεβαιότητα πως ό,τι στα κομμάτια κι αν (επιλέξουμε να) κάνουμε ποτέ μας, εκεί θα καταλήξουμε. Στην εκκλησία του Jack. Τρόμος.

Οι Cuse & Lindelof σκούπισαν κάτω από το χαλί 6 χρόνια μυθολογίας, έβγαλαν την τελευταία δυνατή στιγμή μια πλοκή out of thin air για να κλείσουν τη σειρά, και ακόμα κι αυτή δε στέκεται στην παραμικρή σοβαρή ματιά που θα της ρίξεις. Και είδατε, δεν διανοούμαι καν να βάλω στη συζήτηση τις κυριολεκτικά εκατοντάδες σκηνές διαμέσου της σειράς που δεν βγάζουν κανένα απολύτως νόημα. (Το έκαναν άλλοι για μένα.)

Δεν υπήρχε τίποτα που να αξίζει σε αυτό το φινάλε; Ναι, ξέρωγώ; Η μάχη 10'' του Jack και του Locke στα βράχια ήταν badass μέχρι που εμφανίστηκε η Kate από το πουθενά για να σκοτώσει τον Man in Black με μια σφαίρα. (Αλήθεια; Η Kate;!) Και το επεισόδιο ήταν γεμάτο με 'συγκινητικές στιγμές'. (Ενδιαφέρον πώς ξαφνικά το συναίσθημα έγινε πατερίτσα για την προβληματική αφήγηση.) Your mileage may vary, που λένε κι οι Αμερικάνοι φίλοι μας, ας πούμε για μένα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να νοιαστώ για οποιαδήποτε από τις επανενώσεις και 'ξυπνήματα', όταν δεν είχα την παραμικρή ιδέα από τι ξύπναγαν οι χαρακτήρες. Πώς να νοιαστώ για κάτι όταν δεν ξέρω τι είναι;

Αυτό τελικά είναι το μεγαλύτερο λάθος που έκαναν οι Cuse & Lindelof εν μέσω της επανάστασης που αποφάσισαν να φέρουν στο serialized storytelling. Ότι μέσα σε όλα τα φοβερά και τρομερά, ξέχασαν να μας πούνε τι βλέπουμε. Ποιο είναι το κόστος μιας πράξης. Ποια η συνέπεια. Τι έχουν να κερδίσουν οι χαρακτήρες και τι να χάσουν. Σε κανένα σημείο ολόκληρης της σειράς δεν είχαμε μια έστω ημι-σαφή εικόνα της λογικής ότι "ο ήρωας είναι αυτός, και πρέπει να κάνει αυτό". Ποτέ. Παρά είχαμε ανεξήγητες πράξεις να οδηγούν σε αναπάντητα ερωτήματα, και κάθε απάντηση να αποκαλύπτει νέα στρώματα ανεξήγητων πράξεων και φτου κι απ'την αρχή.

Όμως κάποια στιγμή θα πρέπει να πεις στον άλλον τι είναι αυτό που έβλεπε. Δε μιλάμε εδώ για απαίτηση λίστας με απαντήσεις, μιλάμε -και πάλι- για πολύ βασικούς κανόνες αφήγησης. Μια ιστορία πρέπει να έχει Σκοπό. Και ο Σκοπός του Lost ήταν ότι ο Jack έπρεπε να βγάλει έναν φελό από την τρύπα του, και μετά να τον ξαναβάλει στην τρύπα του. Και μετά 5-6 χαρακτήρες που δε θυμάμαι καν ποιοι ήταν, έφυγαν με το αεροπλάνο και, εμ, αυτό; Μπράβο τους. Δε με νοιάζει.

Τώρα, είναι προφανές ότι τίποτα ποτέ δε θα πάρει πίσω τη δύναμη αριστουργηματικών επεισοδίων σαν το 'Walkabout' ή το 'Constant', ή το δέος που νιώσαμε σε στιγμές σαν το πρώτο flash-forward ή το βούρκωμα σε σκηνές σαν το 'not Penny's boat'. Αλλά το Lost, σαν σύνολο, σαν μυθολογία, σαν μια ιστορία; Ας πούμε ότι ανησυχώ για την υστεροφημία του. Πολύ.

Και πέρασα 5 γαμάτα χρόνια ακολουθώντας το βδομάδα μετά τη βδομάδα, και σε αυτό το blog το έχουμε καταδιασκεδάσει ακόμα κι όταν το ρίχναμε στη γκρίνια. Σε ευχαριστώ για όλα Lost, αλλά -για να δανειστώ κάτι από τη θεματική του κάκιστου φινάλε σου-, είμαι απολύτως έτοιμος να let go.

See you in the next life, brotha.

.